به همان اندازه که آب در تولید ملات و انجام تمام مراحل ساخت‌و‌ساز مهم است، دور نگه داشتن آن از ساختمان هم اهمیت زیادی دارد. به‌همین خاطر مهندسان ناظر تلاش دارند تا آب زمینی را خشک کنند که سازه در آن در حال ساخت است. این عملیات در مکان‌هایی با سطح ایستایی بسیار بالای آب زمان برتر است؛ بنابراین سازندگان باید وقت و انرژی بیشتری جهت دور نگه داشتن سازه از تماس با آب به‌کار بگیرند. به مراحل دور کردن و هدایت آب به مناطق دیگر زهکشی می‌گویند. یکی از روشهای مهم و ضروری در مهندسی سازه دستیابی به یک پایداری قابل قبول جهت ساخت سازه است، پس بهتر است که به بهترین روش آب را در حوزه ساخت‌و‌ساز خشک کرده یا از آنجا دور کنند. در این مقاله با زهکشی و اهمیت آن بیشتر آشنا میشوید.
انواع زهکشی در آب های سطحی
جهت ایمن سازی منطقه ساخت‌و‌ساز از خطر نفوذ آب روشهای کاربردی و استانداردی مورد استفاده قرار می‌گیرد که در این جا با سه روش رایج آشنا میشوید:
۱.روش شبکه زهکشی به صورت بسطی
جهت عدم نفوذ آب به داخل حوزه سازه باید مانع رسیدن آن به سطح دامنه شد. یکی از راهکارها احداث آب روهای استاندارد در سطح دامنه آب یا در سطح پلکان‌‌ها است. این کار در صورتی امکان‌پذیر است که ظرفیت و شیب آب روها مناسب باشد و بستر فعالی برای خروج آب فراهم شود. بسیاری از مهندسان سازه پیشنهاد می‌کنند تا جهت جلوگیری از پر شدن این آب روها آن‌ها را با سنگ پر کرد. روش مذکور بهترین انتخاب برای دامنه‌های خاکی و متشکل از سنگ است. اصلی‌ترین نقش زهکشی بهصورت بسطی جلوگیری از فرسایش سطح دامنه است که خود مانعی بزرگ در ساختوسازها بهحساب میآید.
۲.روش مسدود کردن تمام شکاف ها
آب به‌راحتی از طریق شکاف‌های موجود در سر راه خود به داخل دامنه نفوذ و کار را برای ساخت سازه سخت می‌کند. پس چه باید کرد؟ بله درست است، بهترین کار مسدود کردن شکاف‌های موجود در دامنه و مسیر آب است. اما چگونه این کار را انجام دهیم؟ با پر کردن این شکاف و ترک‌ها به‌کمک گروت اصفهان؛ مواد نفتی، بتن، رس و… می‌توان آن‌ها را مسدود و از نفوذ آب جلوگیری کرد. از این روش می‌توان در دامنه‌های خاکی و سنگی استفاده کرد و بهترین گزینه جهت جلوگیری از پیشروی آب بهحساب میآید. همان‌طور که می‌دانید حرکت آزادانه آب روی دامنه می‌تواند منجر به خطراتی مانند زمین لغزه شود؛ بنابراین با پر کردن شکاف‌ها از چنین فجایایی جلوگیری خواهد شد.
۳.روش غیر قابل نفوذ مسدود کردن سطح دامنه
رایج‌ترین راهکار برای غیر قابل نفوذ کردن زمین در محدوده ساخت‌و‌ساز، مالچ پاشی روی سطح است. مالچ نوعی ماده نفتی است که به‌راحتی قابل استفاده است و گزینه‌ای عالی برای این کار محسوب میشود. مالچ پاشید موجب چسبیدن ذرات خاک به یکدیگر میشود و سطح دامنه را تا میزان قابل توجهی در برابر نفوذ آب مقاوم می‌کند.
روش های زهکشی آب موجود در محدوده ساخت و ساز
شاید برای شما جالب باشد که بدانید حتی با وجود کاربرد انواع روش‌ها در سطح یک دامنه باز هم امکان نفوذ آب در سطحی دیگر و نشت آن در حوزه سازه وجود دارد. براین اساس جهت از روشهای زهکشی آب در داخل دامنه هم استفاده میشود تا به‌طور کامل مانع نفوذ آن شد. در ادامه مطلب می توانید با این روش‌ها آشنا شوید:
زهکشی بهصورت ثقلی افقی
با ایجاد زهکشی‌ها بهصورت افقی می‌توان تا درصد بالایی فشار آب درون دامنه‌های سنگی و خاکی را کاهش داد. این روش انتخابی عالی جهت جلوگیری از حرکت آب و هر نوع زمین لغزه به‌شمار می‌رود تا آن‌جا‌که در بسیاری از ساختوسازها مورد استفاده قرار می‌گیرد.
استفاده از گالری زهکش
حفر هرگونه گالری زهکش روشی عالی جهت جلوگیری از پیشروی آب در داخل دامنه‌های سنگی و خاکی به‌شمار می‌رود. گالری زهکش هم نقش پیش گیرنده دارد و هم روشی برای جلوگیری از ایجاد هرگونه زمین لغزه و حرکت دامنه است. با حفر گمانه‌هایی بهصورت شعاعی می‌توان کارآیی این روش را بالا برد و تاثیر آن در مدیریت حرکت آب را دید.
روش پمپاژ
با حفر چاه‌های عمیق و پمپاژ آن‌ها که اغلب در دامنه‌های سنگی کاربرد دارد می‌توان بهصورت موقت مشکل نفوذ آب به داخل دامنه را حل کرد.
کاربرد خندق در خاکریز
اغلب از این روش در دامنه‌های خاکی و با هر نوع خاکریز استفاده میشود که علاوه‌بر پیشگیری از نفوذ آب روشی عالی جهت جلوگیری از هرگونه ناپایداری بهحساب میآید.
الکترواسمز
الکترواسمز روشی کاربردی و مناسب برای دامنه‌های خاکی و تشکیل شده از لای است که ضمن آسان کردن تخلیه آب دامنه مقاومت خاک را به‌دنبال دارد. در این روش با به‌کار بردن الکترودهایی در عمق دامنه و برقراری جریان در آن‌ها آب بهصورت ذره‌ای از قطب مثبت به سمت قطب منفی جریان پیدا می‌کند و در نهایت از طریق پمپاژ به خارج از دامنه هدایت میشود.
استفاده از مواد شیمیایی
اغلب در دامنه‌های رسی و خاکی از مواد شیمیایی استفاده میشود که مقاومت رسوب‌ها را بهصورت چشمگیری بالا می‌برد. این روش هم مانع ناپایداری در سطح دامنه میشود و گزینه‌ای عالی برای ترمیم و تصحیح جریان آب محسوب میشود. یکی از بهترین کاربرد نفوذگر بلورساز پودری آب‌بندی و حفاظت شیمیایی و دائمی بتن است.
زهکش بهصورت ورقه ای
همان‌طور که از نام این روش مشخص است زهکشی بهصورت لایه‌ای انجام میشود. اغلب این روش را در دامنه‌های خاکریز به‌کار می‌برند که به لایه‌ای از مواد نفوذناپذیر در زیر خاکریز منجر میشود و این لایه مانع افزایش زیاد فشار اب در خاکریز خواهد شد.
سخن پایانی
ساخت‌و‌ساز در زمینی که تحت تاثیر نفوذ مداوم آب است کاری عبث و تلف کننده وقت، انرژی و سرمایه خواهد بود. مهندسان ناظر و کارشناسان مربوطه در ساختوسازها جهت جلوگیری از نفوذ آب به حوزه سازه از روشهای زهکشی استفاده می‌کنند. زهکشی به دور کردن یا هدایت آب از محدوده ساخت‌و‌ساز گفته میشود که لازمه شروع کار است. همان‌طور که در این مقاله خواندید روشهای متعددی جهت زهکشی خاک منطقه مورد نظر وجود دارد که هر کدام در شرایط خاصی انجام می‌‌شوند. فراموش نکنید که این روش یکی از مهم‌ترین و حیاتی‌ترین بخش در ساخت‌و‌سازهاست و به دقت و ممارست زیادی نیاز دارد.
بتن ریزی زیر آب چگونه انجام می شود؟
یکی از مهم‌ترین بخش‌ها در ساخت سازه اجرای سازه‌های دریایی زیر آب است. اجرای فوندانسیون [...]
آذر
کرمو شدگی بتن چیست و چه عوارضی دارد؟
کرموشدگی بتن یکی از مشکلات رایج پس از باز کردن قالب است که اغلب فعالان [...]
آبان
سرطان بتن چیست و چه خطراتی دارد؟
پس از آب یکی از پرمصرف‌ترین متریال‌ها در ساخت‌و‌ساز بتن است که فارغ از نوع [...]
آبان
بتن آرمه چیست و چه کاربردی دارد؟
بتن آرمه، مسلح یا بتن سیمانی مسلح یک ماده کامپوزیت مستحکم و قدرتمند است که [...]
آبان
عیار بتن چیست و چگونه محاسبه می شود؟
تمام کسانی که در دنیای ساخت‌و‌ساز فعالیت می‌کنند با واژه عیار بتن به‌خوبی آشنایی دارند. [...]
آبان
گیرش بتن: مرحله ای حیاتی در کاربرد این محصول و مراحل مهم آن
شکی نیست که بتن یکی از مهم‌ترین و کاربردی‌ترین متریال‌ها در ساخت‌و‌ساز است و اهمیت [...]
مهر